Tarih boyu her dönem kendi içerisinde önemli gelişmeleri barındırır. Çoğu zaman tarih okumaları zaferler ve mağlubiyetler üzerinden yapılır, bu süreçlerde liderler ve onların eylemleri en çok atıf alan konu başlığı olur. Stefan Zweig, Josep Fouché – Bir Politikacının Portresi’nde tarihi vakaların ardındaki karar mekanizmalarının ve bilhassa sahnenin ardındaki kilit aktörlerin incelenmesi gerekliliği tezinin ne kadar doğru olduğunu göstermektedir.
PROFİL: Joseph Fouché
- Sadık olduğu tek bir şey vardır: Güç.
- Herkes esip gürlerken, heyecanla nutuk atarken, o derin bir tevazu ile suskunluğu seçerek sempatik görünür. Yüksek kürsülerle arası iyi değildir, o şehvetli bir hatip değil, çok kıvrak zekâya sahip bir aktördür, iyi hesaplamalar yapmak için, konumunu iyi belirlemek için daima radarları açık bir şekilde bilgi toplar ve o bilgiyi işler.
- Gün ışığına erken çıkmaz. Yerini belirlemek için erken davranmaz. Çok iyi bilir ki, bir devrim asla onun fedailerine, onun öncülerine değil; onu bitirenlere ve bir ganimetmişçesine yerde sürükleyenlere ait olacaktır. Görünmezliği ise onu her türlü kıskançlıktan korur.
- Bir devrim esnasında popülerliğin ne denli hızla tükendiğini iyi gözlemlemiştir. Halkın çığlıklarının yıldırım hızıyla sevgi dolu tezahüratlardan nasıl lanet okumalara dönüştüğünü Fouché iyi bilir. Dolayısıyla o hiç bir zaman bir kitle adamı olmamıştır.
- Kendini, bir kimseye veyahut herhangi bir akıma koşulsuz şartsız bir şekilde adamaktan kaçınır. Yeri geldiğinde müttefiklerini kolayca inkâr eder, kendi politikasının faturasını hep bir başkasına kesecektir. Onun için mesele, öyle ya da böyle hayatta kalmaktır, gerisi teferruattır.
- Suskun kalmayı, kendini gizlemeyi, insanların ruhunu okuma sanatını ve toplum psikolojisini kilisede öğrenmiştir. Hiçbir duygu, acı veyahut mutluluk onun yüzünden okunmaz; bir övgüye veya sarsıcı bir hakarete/aşağılanmaya vereceği tepki aynıdır: tepkisizlik. Sesi tek düze, yürüyüşü monoton ve duruşu stabildir. Sarsılmaz soğukkanlılığı onu esas gücüdür. Çevresindekileri, bir taş misali sükûneti ile kayaya vuran dalgalar misali dağıtıp, geçer.
- Seçmenleri neyi duymayı arzu ediyorlar ise onları bu arzuları ile buluşturan bir politikacıdır. Dolayısıyla, Fouché ticareti destekleyeceğine, servet sahiplerine güvenli bir ortam sağlayacağına ve yasalara saygılı olacağını vaat eder.
- Fouché, beşeri tutkulardan beridir. Kadına ve kumara ilgi duymaz, hovardalıktan zevk almaz, şaraptan hoşlanmaz.
- Fouché, hiçbir zaman görünen iktidarın bir parçası olmak istemez. O görünenlerin arkasındaki figür, sahnenin arkasındaki asıl güç olmak derdindedir. Son derece hırslıdır lakin şöhret peşinde hiç değildir.
- İnsanların çoğu korkaktır, sert ve güçlü bir tavır konulduğunda şiddeti fiilen uygulamaya gereksinim duyulmayacağını iyi bilir, caydırıcı bir figürdür. O kaplandan ziyade tilkidir, aşka gelmek için kan kokusuna ihtiyacı yoktur.
- Fouché talihli anlarda güvenilir, talihsiz anlarda güvenilmez biridir. Napolyon güçlü bir otokrat olarak kendisine bir köle ister ve doğal olarak karşısında bağımsız bir aktör gördüğünde hiddetlenecektir. İmparator sadık ama yetersiz biri yerine güçlü ve keskin zekâ sahibi Fouché’yi hizmetine alacaktır.
İktidarın medusa gözleri vardır, bir kere yüzüne bakan bir daha kendisini ondan geri alamaz. Fouché de ölüm onun kapısını çalana dek iktidar peşinde koşmuş, egemen olmak istemiştir.
Bu içeriği oluştururken Stefan Zweig’ın kaleme aldığı ”Joseph Fouche: Bir Politikacinin Portresi” kitabından istifade ettim. İleri bir okuma olarak konuyla ilgilenenlere şiddetle öneririm.
