Mimari üstadı Turgut Cansever, Platon’a referansla ‘’İnsanın en büyük hikmeti şehir kurma hikmetidir’’ sözünü aktarır. Doğrusu dünya üzerinde kurulmuş her şehrin kendine has bir derinliği var. Şehrin derinliği, şehri kurma hikmetine vakıf insan topluluklarının tarih içerisinde yaşadıkları acıları, edindikleri tecrübeleri; geçmişlerini ve değerlerini yansıtması açısından şüphesiz çok kıymetli bir perspektiftir.
İtalya ulus devlet formundan önceki siyasi yapılanışına baktığımızda tıpkı Almanya gibi birliğini çok geç dönemlerde sağlamış bir ülke. Tarihte, kentlerin temel siyasal birimler olarak prenslikler şeklinde örgütlenişi toplumsal değerlerin şekillenişinde kent merkezli bir çerçeve ortaya çıkarmış. Kentin siyasal bağımsızlığı, somut olarak kentin kentliler tarafından yönetilmesini beraberinde getirmiş.
Ortaylı, İtalyan şehir devletlerinin Kuzey Avrupa şehirlerinden çok erken çağda manifaktürle geçinmeye başladıklarını; ürettiklerini deniz aşırı noktalara gemiler vasıtasıyla sattıklarını, yiyeceklerini denizaşırı alanlardan tedarik ettiklerini ifade eder. Floransa giysi üretiyorken, Milano silah üretiminde uzmanlaşmıştı. Venedikliler, Floransalıların dokudukları kumaşı Osmanlılara ihraç ediyor; Floransa canlı renkleriyle meşhur kumaşını Osmanlı ülkesinden ihraç ettiği ‘’şap’’ maddesiyle ‘’haslık derecesini’’ arttırıyor ve dayanıklı kılıyordu.
Avrupa’da madencilik ve kıtalararası ticaretle zenginleşen burjuvazi elde ettikleri kazançlarla yatırımlar yapmış, kent yönetimlerinde etkili olmuşlardır. Banker, güçlü bir aile olarak Medici Ailesi, İtalya’nın Floransa (Firenze) şehrinde bir dönem; siyaseti ve toplumsal, sosyal birçok akımı domine etmiştir. Halen daha Floransa, zihinlerde heybetli Duomo (Santa Maria Del Fiore Kilisesi) ile canlanır, yapının yumurta tipli eşsiz kubbesi ile tamamlanması Cosimo de’ Medici’nin Filippo Brunelleschi’ye verdiği finansal destek ve patranaj sayesinde mümkün olabilmiştir. Cosimo babası gibi ticaret ve bankerlik eğitimi almış ama akademisyenler ve sanatçılarla olan uzun birlikteliğinin neticesinde kendini yetiştirmiş bir kimseydi. Politik bir güç ekseni olan Cosimo aynı zamanda 15.yüzyılın ilk yarısının en büyük sanat hamisiydi. (Medici Ailesi’ni anlatan dizi serisi: Master of Florence: Medici)
Floransa’da Duomo inşa edildikten sonra bir karar alınmış ve onun yüksekliğini hiçbir binanın geçmesine müsaade edilmemesi kararlaştırılmıştır. 2017 yılında halen Duomo şehrin en ihtişamlı, görkemli ve yüksek binası olma özelliğini korumaktadır. Şehrin ziyaretçileri Duomo’ya erişen sokakları doldurmakta, Brunelleschi’nin çağdaşları bu eşsiz tarihi objeyi eskiz etmekte yarışmaktadırlar.
İtalyan şehri; sanatla, tarihle var olmaya devam ediyor. Şehrin çekirdeği yüzyıllar geçmesine rağmen hala sapasağlam ve dipdiri. Gözlerinizi kapatıp Ortaçağ’da Roma, Floransa, Bologna nasıldı diye hayal kurmaya başlasanız; gözlerinizi açtığınızda bu hayalinizi yaşayabilme şansını size veriyor şehir. Sinyor Medici’nin bastığı dökme taşlara basacaksınız, onun kalabalıklardan kaçmak için girdiği ara sokaklarda yürüdüğü kemerlerin altından geçeceksiniz. Bazen önünüzden geçen faytonlar hangi devirde yaşadığınızı ayırt etmenizi zorlaştıracak, sizi bir ikileme sokacak belki de.
İtalyan şehri; rengârenk panjurları, pastel renklere bürünmüş meskenleri ile hayatın rengârenk yaşandığı bir organizmadır. Modanın, mimarinin onunla anılmasında renklere olan sevda sanıyorum en önemli etkendir. Şehri yaşayan bir organizma kılan insanlarıdır, sakinleridir; her sokakta İtalyan şehrinin bir temsilcisiyle karşılaşabilirsiniz. Sizi onlardan biriyle tanıştırmak istiyorum: Ressam Stefania Rinaldi.
Lucca şehrinde doğmuş, yirmi yılı aşkın süredir Floransa’da yaşıyormuş. Kendisinin şirin sanat galerisini ziyaret ettiğimde daha önce dünyanın birçok şehrinde sergilenmiş olan eserlerini inceleme fırsatı buldum. Floransa sokaklarındaki bu mütevazi galerideki eserler arasında Duomo ve Kediler temalı tablodan çok etkilendim. Kıymetli Stefania Rinaldi hanımefendi ile tanışmanın verdiği mutlulukla sanatın şehri Floransa’yı keşfetmeye devam ettim.
Santa Trinita Köprüsünden Arno Nehrinin en kıymetli gerdanlığı, Ponte Vecchio’yu seyrederek güneşin batışına tanık olmak; İtalyan şehri sayesinde şehirle birlikte din, siyaset, kimlik üzerine sorularla düşüncelere dalmak seyahat etmenin Evliya Çelebi’den bu yana değişmeyen metaforik yansımalarından…
Ciao!
